Ελεγκτικό Συνέδριο για τα Έργα Ταμείου Ανάκαμψης

Κόλαφος για τη Διοίκηση Δ.ΥΠ.Α. και το Υπουργείο Εργασίας η ετήσια έκθεση

Υποστελεχωμένες οι υπηρεσίες σας, η σύμβαση που υπογράψατε με ιδιώτες τεχνικούς συμβούλους δεν λειτούργησε έτσι ώστε να αποτραπεί η πλημμελής εφαρμογή των

διαδικασιών

2.302.252,00 € χωρίς ΦΠΑ κόστισε η σύμβαση

«Οριζόντια Τεχνική Υποστήριξη του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων μέσω της δημιουργίας Γραφείου Διαχείρισης Έργων (PMO) για τα έργα του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης

και Ανθεκτικότητας», (διακήρυξη αριθμ.πρωτ. 47958- 19/05/2022).»

Στον ετήσιο έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου 2/2024 με θέμα «Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας: Οι διαδικασίες παρακολούθησης των έργων διασφαλίζουν τον έγκαιρο εντοπισμό και την αντιμετώπιση τυχόν καθυστερήσεων κατά την υλοποίησή τους;» εντοπίστηκαν μια σειρά παθογενειών και στρεβλώσεων για τις οποίες αποτυπώθηκαν και συγκεκριμένες προτάσεις επίλυσης τους ως συστάσεις.

Για τη Δ.ΥΠ.Α. το Ελεγκτικό Συνέδριο προχώρησε στον έλεγχο της δράσης «Προγράμματα αναβάθμισης δεξιοτήτων και επανακατάρτισης εργαζομένων σε όλους τους κλάδους με έμφαση στις ψηφιακές και πράσινες δεξιότητες.»

Απουσία υποχρεωτικών ενδιάμεσων χρονοδιαγραμμάτων υλοποίησης έργων, αδικαιολόγητες καθυστερήσεις στα χρονοδιαγράμματα υλοποίησης, πλημμελή τήρηση των διαδικασιών των μηνιαίων αναφορών, υποστελέχωση των φορέων υλοποίησης και απουσία διαλειτουργικότητας των συστημάτων είναι μερικά από όσα αποτυπώνονται στην εν λόγω έκθεση τα οποία ενδέχεται να προκαλέσουν την μη αποδοτική χρήση των αντίστοιχων κονδυλίων και την ενδεχόμενη απώλεια χρηματοδότησης.

Ένα από τα σημαντικά ευρήματα είναι ότι συνήφθηκαν συμβάσεις με εταιρείες Τεχνικών Συμβούλων με αντικείμενο την υποστήριξη στην υλοποίηση, διαχείριση και παρακολούθηση των δράσεων / υποδράσεων καθ’ όλη την περίοδο υλοποίησής τους χωρίς όμως να έχουν αποτρέψει τις καθυστερήσεις. Συγκεκριμένα διαπιστώθηκε ότι

III

Στην πλειονότητα των έργων ο έλεγχος κατέγραψε περιπτώσεις υποστελέχωσης των Φορέων Υλοποίησης. Για την ενίσχυση των διαδικασιών διαχείρισης και παρακολούθησης των έργων του ΤΑΑ, οι εμπλεκόμενοι φορείς προσέφυγαν σε συμβάσεις με ιδιώτες αναδόχους (τεχνικούς συμβούλους) με αντικείμενο τη διοικητική υποστήριξη των Υπουργείων Ευθύνης/Φορέων Υλοποίησης για την παρακολούθηση της υλοποίησης των δράσεων. Ο υποστηρικτικός ρόλος των τεχνικών συμβούλων δεν απέτρεψε την πλημμελή εφαρμογή των διαδικασιών παρακολούθησης των έργων εντός ΟΠΣ ΤΑ. Σε αρκετές περιπτώσεις, καθυστερήσεις στην επίτευξη των οροσήμων δεν εντοπίστηκαν ούτε στις, εκτός ΟΠΣ ΤΑ, αναφορές των τεχνικών συμβούλων. Οι υπηρεσίες Εσωτερικού Ελέγχου των εμπλεκόμενων φορέων ουδόλως έχουν συνδράμει στον έλεγχο της ορθής εφαρμογής των διαδικασιών υλοποίησης των έργων του ΤΑΑ και στην αξιολόγηση της αποτελεσματικότητάς τους.

44. Το πρόβλημα της υποστελέχωσης των Φορέων Υλοποίησης καταγράφηκε στην πλειονότητα των ελεγχόμενων έργων⁴¹ (ΔΥΠΑ, Υπουργείο Παιδείας – Επιτελική Δομή ΕΣΠΑ, Ελληνικό Κτηματολόγιο).

*41 Έλλειψη δέκα στελεχών στη Διεύθυνση Επαγγελματικής Κατάρτισης (Δ3) της ΔΥΠΑ (υπεύθυνη για την υλοποίηση και παρακολούθηση του φυσικού αντικειμένου του ελεγχόμενου έργου)..

α) η υποστηρικτική δράση των τεχνικών συμβούλων δεν λειτούργησε έτσι ώστε να αποτραπεί η πλημμελής εφαρμογή των Διαδικασιών Δ2 και Δ6 του Εγχειριδίου του ΣΔΕ και να διασφαλισθεί η καταγραφή των καθυστερήσεων στις ημερομηνίες εκπλήρωσης οροσήμων στα αντίστοιχα έντυπα (βλ. παρατηρήσεις ανωτέρω, παράγραφος 39), και β) στις περισσότερες περιπτώσεις (πλην του έργου «Ψηφιοποίηση αρχείων για το Εθνικό Κτηματολόγιο») οι εκθέσεις των τεχνικών συμβούλων δεν περιείχαν αναφορές στις καθυστερήσεις, στις αιτίες αυτών ή στα ληφθέντα διορθωτικά μέτρα.

Παραδείγματα συμβάσεων για την υποστήριξη της υλοποίησης των δράσεων:

Για το ελεγχόμενο έργο «Επιχορήγηση της ΔΥΠΑ για την υλοποίηση του έργου: Προγράμματα αναβάθμισης δεξιοτήτων και επανακατάρτισης εργαζομένων σε όλους τους κλάδους με έμφαση στις ψηφιακές και πράσινες δεξιότητες», υπεγράφη στις 12.12.2022 σύμβαση για τη λειτουργία γραφείου διαχείρισης έργων (ΡΜΟ), στο πλαίσιο της οποίας ο ιδιώτης ανάδοχος υποχρεούται, μεταξύ άλλων : α) στην έγκαιρη αναγνώριση καθυστερήσεων ή άλλων ζητημάτων κατά την υλοποίηση της μεταρρύθμισης και β) στη σύνταξη μηνιαίων εκθέσεων παρακολούθησης της πορείας υλοποίησης του προγράμματος (βλ. σελ. 65 σύμβασης), ενώ σύμφωνα με το Υπουργείο Ευθύνης στο πλαίσιο της ανωτέρω σύμβασης προβλέπεται η ανάλυση κινδύνων και η υποβολή τριμηνιαίων αναφορών επικινδυνότητας.

Αν και οι εκθέσεις αυτές, οι οποίες δημιουργούνται και τηρούνται εκτός του συστήματος ΟΠΣ ΤΑ, δεν μπορούν να υποκαταστήσουν την υποχρέωση των Υπουργείων Ευθύνης να διασφαλίζουν την πλήρη και έγκαιρη καταχώριση από τον Φορέα Υλοποίησης στο ΟΠΣ ΤΑ των αναγκαίων δεδομένων για την παρακολούθηση των έργων του ΤΑΑ, επισημαίνεται ότι όσον αφορά το ελεγχόμενο υποέργο, παρόλο που το ορόσημο 139 επιτεύχθηκε με καθυστέρηση επτά μηνών, στο αντίστοιχο μητρώο κινδύνων / εκθέσεις επικινδυνότητας, που προσκομίστηκαν στην ομάδα ελέγχου, υπήρχε μόνο η επισήμανση ότι «δεν διαπιστώθηκε κάποιος ιδιαίτερα σημαντικός κίνδυνος».

Από την ενδελεχή έρευνα που πραγματοποιήσαμε διαπιστώσαμε ότι με την με αριθμό 96107/23-10-2022 απόφαση του Υπουργείου Εργασίας κατακυρώθηκε στα πλαίσια του ανοικτού ηλεκτρονικού διαγωνισμού άνω των ορίων στην εταιρεία PRICEWATERHOUSECOOPERS το έργο «Οριζόντια Τεχνική Υποστήριξη του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων μέσω της δημιουργίας Γραφείου Διαχείρισης Έργων (PMO) για τα έργα του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας», (διακήρυξη αριθμ.πρωτ. 47958- 19/05/2022).

Σύμφωνα με το ίδιο πρακτικό απόφασης η ανωτέρω εταιρεία ήταν η μόνη που κατέθεσε προσφορά για τον εν λόγω διαγωνισμό η οποία και ανέλαβε το συγκεκριμένο έργο με ποσό (2.302.252,00 €) χωρίς ΦΠΑ.

Σύμφωνα με την με αριθμό 18/2022 (αριθμ.πρωτ. 47958- 19/05/2022) διακήρυξη ανοικτού ηλεκτρονικού διαγωνισμού το εν λόγω έργο είχε Προϋπολογισμό: Δύο Εκατομμύρια Πεντακόσια Ογδόντα Έξι Χιλιάδες Οκτακόσια (2.586.800,00) ευρώ, μη συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ, πλέον δικαιώματος προαίρεσης ύψους Ενός Εκατομμυρίου Διακοσίων Ενενήντα Τριών Χιλιάδων Τετρακοσίων (1.293.400,00) ευρώ, μη συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ, ήτοι Τρία Εκατομμύρια Οκτακόσιες Ογδόντα Χιλιάδες Διακόσια (3.880.200,00) ευρώ, μη συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ, πλέον ΦΠΑ 24% Εννιακοσίων Τριάντα Μία Χιλιάδων Διακόσια Σαράντα Οκτώ (931.248,00) ευρώ, ήτοι συνολικά Τέσσερα Εκατομμύρια Οκτακόσιες Έντεκα Χιλιάδες Τετρακόσια Σαράντα Οκτώ (4.811.448,00) ευρώ.

Επίσης στην Έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου διαπιστώθηκαν τα εξής :

«..Οι ελλείψεις στην διασυνδεσιμότητα του ΟΠΣ ΤΑ με άλλα πληροφοριακά συστήματα και οι αδύναμες δικλίδες αυτού (χειροκίνητες διαδικασίες, έλλειψη πρωτοκόλλων επικοινωνίας, δυνατότητας παραγωγής συνδυαστικών αναφορών, υποχρεωτικών πεδίων προς συμπλήρωση στα σχετικά έντυπα και αυτοματοποιημένων ειδοποιήσεων) πλήττουν την αποτελεσματικότητα της λειτουργίας του, όσον αφορά την πρόληψη και την αντιμετώπιση του κινδύνου των καθυστερήσεων. Στην πλειονότητα των ελεγχόμενων έργων, η πρόοδος της υλοποίησης των έργων παρακολουθείται, κυρίως, βάσει αναφορών τεχνικών συμβούλων ή συντονιστικών επιτροπών ή, σε μία περίπτωση, βάσει εργαλείων διαχείρισης έργων (project management tools), δηλαδή εξωσυστημικά, εκτός ΟΠΣ ΤΑ. ..

Στο πλαίσιο του ελεγχόμενου έργου για τα προγράμματα επανακατάρτισης εργαζομένων, ο Φορέας Υλοποίησης ΔΥΠΑ συνήψε προγραμματική σύμβαση (24.6.2022) με το ν.π.ι.δ. Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων (ΙΤΥΕ) «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ» για την εφαρμογή/χρήση ενός πληροφοριακού συστήματος για την παρακολούθηση και υλοποίηση των καταρτίσεων των ωφελουμένων της ΔΥΠΑ, με την υποστήριξη από τον ΔΙΟΦΑΝΤΟ, μέσω της χρήσης του Πληροφοριακού Συστήματος Voucher. Στο πλαίσιο αυτό αναπτύχθηκε πλατφόρμα με υποσυστήματα για την καταχώριση αιτήσεων από τους ωφελούμενους, για την καταχώριση των προγραμμάτων κατάρτισης από τα Κέντρα Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης (Κ.Ε.ΔΙ.ΒΙ.Μ) ή τα Ιδιωτικά Κέντρα Δια Βίου Μάθησης (Κ.Δ.Β.Μ.) και για τον έλεγχο των προγραμμάτων και των παρουσιών. Συνεπώς η πρωτογενής πληροφόρηση δεν αντλείται από το πληροφοριακό σύστημα της ΔΥΠΑ αλλά από το νπιδ ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ, αν και η ΔΥΠΑ πραγματοποιεί διοικητικές και επιτόπιες επαληθεύσεις για την τήρηση των διαδικασιών υλοποίησης των προγραμμάτων κατάρτισης.

...Όσον αφορά το ελεγχόμενο έργο για τα προγράμματα επανακατάρτισης εργαζομένων, σύμφωνα με τις απαντήσεις του Φορέα Υλοποίησης (ΔΥΠΑ) στο ερωτηματολόγιο του ελέγχου, πολλές από τις διαδικασίες του ΣΔΕ αποτυπώθηκαν στο ΟΠΣ ΤΑ μετά την έναρξη υλοποίησης του έργου, με αποτέλεσμα πολλές ενέργειες να γίνουν μέσω ανταλλαγής email και όχι με τη χρήση του ΟΠΣ ΤΑ.

Στο πλαίσιο του ελεγχόμενου έργου η πληροφόρηση για τα στατιστικά στοιχεία των αιτήσεων ανέργων/εργαζομένων (πληροφορίες για αριθμό ωφελουμένων που επέλεξαν πρόγραμμα, ξεκίνησαν κατάρτιση, αποχώρησαν από κατάρτιση, πιστοποιήθηκαν κ.λπ.) γίνεται μέσω αναφορών (με τη μορφή αρχείων Excel) που αποστέλλονται από το ν.π.ι.δ. ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ, ενώ σύμφωνα με τον Φορέα Υλοποίησης «το ΟΠΣ ΤΑ δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες του ΦΥ ΔΥΠΑ, καθώς δεν μπορεί να υποστηρίξει τον μεγάλο όγκο δεδομένων που καλείται η ΔΥΠΑ να υποβάλει π.χ. για τους δικαιούχους το μέγιστο όριο εγγραφών είναι οι 700, τη στιγμή που το έργο της κατάρτισης εργαζομένων έχει μέχρι στιγμής περίπου 100.000 δικαιούχους (…)» .

Στα ελεγχόμενα έργα διαπιστώθηκαν καθυστερήσεις στη διαδικασία ωρίμανσης και έναρξης της υλοποίησης σε σχέση με τα προβλεπόμενα στις αρχικές αποφάσεις ένταξης των έργων. Ως διορθωτικό μέτρο, οι εμπλεκόμενοι φορείς επέλεξαν τη λύση της τροποποίησης των οικείων αποφάσεων ένταξης των έργων, χωρίς όμως να καταγράψουν στις αποφάσεις αυτές (ή σε άλλα εντός του ΟΠΣ ΤΑ έγγραφα) τις αιτίες των καθυστερήσεων και έτι περαιτέρω, τα συγκεκριμένα διορθωτικά μέτρα αντιμετώπισης αυτών.

Σε όλα τα ελεγχόμενα έργα διαπιστώθηκε καθυστέρηση στη διαδικασία ωρίμανσης και έναρξης υλοποίησης του φυσικού και οικονομικού τους αντικειμένου, η οποία, τις περισσότερες φορές, οδήγησε σε τροποποιήσεις των σχετικών αποφάσεων ένταξης. Ειδικότερα:

Όσον αφορά το ελεγχόμενο έργο για «τα προγράμματα επανακατάρτισης εργαζομένων», με το υποβληθέν έντυπο Δ1_Ε5, με αριθμό πρωτοκόλλου 1289/20.10.2022 (αίτημα 1ης τροποποίησης απόφασης ένταξης), ζητήθηκε από τον Φορέα Υλοποίησης η αλλαγή της ημερομηνίας ολοκλήρωσης του έργου από 31.12.2022 σε 28.2.2023 «λόγω του ότι απαιτείται περισσότερος χρόνος για την υλοποίηση και ολοκλήρωση του έργου», ενώ στη συνέχεια υποβλήθηκε προς την Ειδική Υπηρεσία Συντονισμού του Ταμείου Ανάκαμψης νέο αίτημα Τροποποίησης - Τεκμηρίωσης Παράτασης (με αριθμό πρωτοκόλλου 1200588/07.12.2022), με αντικείμενο την εκ νέου μετάθεση της σχετικής ημερομηνίας για την 31η .12.2025.

Στο δεύτερο αυτό αίτημα αναφερόταν ότι η τροποποίηση κατέστη αναγκαία λόγω του ότι πρόκειται για ένα πολύ μεγάλης έκτασης έργο που αφορά σε 150.000 εργαζόμενους και πολλούς εμπλεκόμενους φορείς και ζητήθηκε η χρονική μετατόπιση του έργου, χωρίς όμως να περιλαμβάνεται συγκεκριμένο πλάνο επίλυσης των προσδιορισθεισών αιτιών καθυστερήσεων, με τη λήψη συγκεκριμένων διορθωτικών μέτρων. Τελικά, το πρώτο ορόσημο (139) του έργου με ημερομηνία-στόχο την 31η.12.2022, που αφορούσε την επικύρωση της ολοκλήρωσης μαθημάτων κατάρτισης στο πλαίσιο της στρατηγικής δια βίου μάθησης (για εργαζομένους και ανέργους) και συνδεόταν με το 3ο αίτημα πληρωμής, επιτεύχθηκε τον Ιούλιο του 2023.

Σύμφωνα με το δεύτερο αίτημα παράτασης η χρονική μετατόπιση του έργου ήταν απαραίτητη διότι διαπιστώνεται: δυσκολία εξεύρεσης εκπαιδευτών και δη πιστοποιημένων, στις ειδικότητες των “πράσινων” και «ψηφιακών» για την ταυτόχρονη εκπαίδευση τόσων χιλιάδων ωφελούμενων ανά την επικράτεια, - τα αδειοδοτημένα Κέντρα Δια Βίου Μάθησης, τα ΚΔΒΜ, διαθέτουν συγκεκριμένες προδιαγραφές υλοποίησης έργων, μεταξύ άλλων και περιορισμένη δυναμική ταυτόχρονης υλοποίησης προγραμμάτων κατάρτισης - παράλληλη υλοποίηση και άλλων προγραμμάτων κατάρτισης, από άλλους φορείς και χρηματοδοτικά σχήματα, τα οποία απευθύνονται στην ίδια ομάδα ωφελουμένων και εξαντλούν τους διαθέσιμους πόρους (πάροχοι, πληροφοριακά συστήματα) - ο ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ εξυπηρετεί όλες τις δράσεις, όλων των φορέων της χώρας που υλοποιούν προγράμματα με επιταγή κατάρτισης, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να δοθεί προτεραιότητα μόνο στο έργο που υλοποιεί η Δ.ΥΠ.Α, δεδομένου ότι όλα τα έργα έχουν προθεσμίες.»

Σημειώνεται ότι η Χώρα μας ήταν μεταξύ των λίγων χωρών που ζήτησαν και έκαναν χρήση τρίμηνης παράτασης προσκόμισης του τεκμηριωτικού υλικού της επίτευξης του οροσήμου.

Στις απαντήσεις που έδωσε η Δ.ΥΠ.Α. για την υποστελέχωσή της αναγράφεται ότι προσπάθησε να καλύψει τα υπηρεσιακά κενά εκδίδοντας τις προσκλήσεις εσωτερικού ενδιαφέροντος προκειμένου να στελεχώσει τις αρμόδιες Υπηρεσίες αλλά τελικά δεν ήταν εφικτό ενώ το ίδιο έγινε και με την κινητικότητα για την πλήρωση μιας οργανικής θέσης.

Το Δ.Σ του Συλλόγου μας έχει επανειλημμένως καταγγείλει την ακραία υποστελέχωση της Δ.ΥΠ.Α. ακόμα και σε υπηρεσίες κρίσιμες για την ομαλή χρηματοδότηση των προγραμμάτων που υλοποιεί.

Η Δ.ΥΠ.Α. δεν μπορεί να κρύβεται πίσω από τις εσωτερικές προσκλήσεις κάλυψης ορισμένων μόνο κενών οργανικών θέσεων αφού γνωρίζει πολύ καλά ότι δεν περισσεύουν υπάλληλοι από καμιά υπηρεσία την ίδια ώρα που εκατοντάδες υπάλληλοι έχουν συνταξιοδοτηθεί ενώ ελάχιστοι μόνιμοι έχουν προσληφθεί.

Δυστυχώς είμαστε για άλλη μια φορά υποχρεωμένοι να καταγγείλουμε τις αποφάσεις τους περί πρόσληψης ιδιωτικών εταιρειών συμβούλων που αποδεικνύεται ότι δεν είναι αποτελεσματικές παρότι πληρώνονται με πολύ μεγάλα ποσά.

Καλούμε τους υπεύθυνους να μας αποδείξουν τον βαθμό υπευθυνότητάς τους διορθώνοντας τα λάθη και τις παραλείψεις τους με βάση τις συστάσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Η Δ.ΥΠ.Α. είναι υποχρεωμένη να απορροφήσει το σύνολο των εγκεκριμένων χρηματοδοτήσεων αφού σε διαφορετική περίπτωση υπάρχει κίνδυνος να υποχρεωθεί να καλύψει τα ποσά με δικούς της πόρους.