Εχοντας να επιλέξει μεταξύ απόλυτης ελευθερίας στη λήψη αποφάσεων για απεργία που ισχύει στη Γαλλία ή στην Ισπανία κι ενός άκρως περιοριστικού πλαισίου που εφαρμόζεται στο Ηνωμένο Βασίλειο ή στη Βουλγαρία, η Ελλάδα καλείται από την τρόικα να αλλάξει τον τρόπο δράσης και λήψης αποφάσεων των συνδικάτων. Μελέτη με την καταγραφή τού τι ισχύει στην Ευρώπη θα αποτελέσει το βασικό εργαλείο του υπουργείου Εργασίας στη σύνοδο των κοινωνικών εταίρων που θα πραγματοποιηθεί στη Γενεύη, με σύμμαχο το ILO.

Δίκαιος συμβιβασμός

Ενα δίκαιο συμβιβασμό μεταξύ της πραγματικής ανάγκης για καθιέρωση ενός σύγχρονου θεσμικού πλαισίου που θα διέπει τη συνδικαλιστική δράση στην Ελλάδα, των πιέσεων της τρόικας να εφαρμοστούν στη χώρα οι πιο «σκληρές» πολιτικές που ισχύουν σε χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και η Βουλγαρία και των έντονων αντιδράσεων όχι μόνο των συνδικάτων, αλλά και κυβερνητικών στελεχών που προέρχονται κυρίως από το ΠΑΣΟΚ, επιδιώκει το υπουργείο Εργασίας στο θέμα της αλλαγής του συνδικαλιστικού νόμου. Πρόκειται για ένα θέμα «εμβληματικού χαρακτήρα» για την τρόικα των δανειστών, που ζητεί την επιβολή των πιο σκληρών προβλέψεων, όπως για παράδειγμα η λήψη απόφασης για απεργία με απόλυτη πλειοψηφία 50%+1 της γενικής συνέλευσης των μελών μιας επιχείρησης, που ισχύει μόνο στη Βουλγαρία. Στην Ελλάδα οι απεργίες προστατεύονται από το Σύνταγμα και οι προϋποθέσεις καθορίζονται από νόμο. Αποφάσεις λαμβάνονται από τη Γενική Συνέλευση (σωματεία) ή από το Δ.Σ.

Για να ξεπεράσει τις ασφυκτικές οχλήσεις των δανειστών, ο υπουργός Εργασίας Γιάννης Βρούτσης ανέθεσε σε δικηγορικό γραφείο τη διεξαγωγή μελέτης σε τουλάχιστον δέκα χώρες της Ε.Ε., την οποία παρέδωσε ήδη στους εκπροσώπους της τρόικας. Παράλληλα, πριν ακόμη επισκεφθεί το Παρίσι, είχε έρθει σε συμφωνία με τον Διεθνή Οργανισμό Εργασίας (ILO) ώστε να τεθεί επικεφαλής μιας προσπάθειας διεξαγωγής διαλόγου με τους κοινωνικούς εταίρους της Ελλάδας. Ο ίδιος ο υπουργός Εργασίας Γιάννης Βρούτσης έχει παραδεχθεί ότι είναι πλέον ώριμες οι συνθήκες ώστε αυτονόητα θέματα, όπως η αλλαγή ενός ξεπερασμένου πλαισίου, να συζητηθούν και να συμφωνηθούν μεταξύ των κοινωνικών εταίρων. Με την απόφασή του δε, ο διάλογος να διεξαχθεί στη Γενεύη, την έδρα του ILO, οργανισμού στον οποίο έχει πολλές φορές καταφύγει η ΓΣΕΕ, ο υπουργός Εργασίας επιδιώκει να θέσει τους πάντες και κυρίως τη ΓΣΕΕ προ των ευθυνών τους. Και μάλιστα για ένα θέμα όπως το θεσμικό πλαίσιο που διέπει τη συνδικαλιστική δράση στην Ελλάδα, που και από τα ίδια τα συνδικάτα –ή τουλάχιστον τα πλέον ώριμα μέλη τους– έχει χαρακτηριστεί παρωχημένο και εκ του αποτελέσματος αποτυχημένο.

Τι ισχύει στις άλλες χώρες

- Στο Βέλγιο είναι επίσης συνταγματικά αναγνωρισμένο το δικαίωμα για απεργίες, χωρίς όμως να καθορίζεται από νόμο. Απεργίες αποφασίζονται κατόπιν συλλογικής διαπραγμάτευσης, χωρίς να απαιτείται η ύπαρξη αναγνωρισμένου σωματείου. Στο Δημόσιο, οι όροι καθορίζονται μέσω Συλλογικής Σύμβασης, με στόχο τη διαφύλαξη του δημοσίου συμφέροντος. Το δικαίωμα ανταπεργίας για τους εργοδότες αναγνωρίζεται υπό προϋποθέσεις, όμως δεν εφαρμόζεται στην πράξη.

- Στο Ηνωμένο Βασίλειο, το δικαίωμα για απεργία αναγνωρίστηκε άμεσα το 1998, ενώ έως το 1999, ο εργοδότης μπορούσε να καταγγείλει τη σύμβαση εργασίας των απεργών. Πλέον, οι απεργοί προστατεύονται για 12 εβδομάδες (ισχύει μόνο για τους υπαλλήλους και όχι για τους εργάτες). Ακόμη και σήμερα, βέβαια, δεν εξασφαλίζεται η δυνατότητα επαναπρόσληψης εργαζομένου που απολύθηκε, ακόμη κι αν η απόφαση κρίθηκε παράνομη! Για να ληφθεί απόφαση απεργίας, πρέπει να πραγματοποιηθεί μυστική ψηφοφορία των μελών της συνδικαλιστικής οργάνωσης, ενώ 7 ημέρες νωρίτερα θα πρέπει να έχει ενημερωθεί για την ψηφοφορία ο εργοδότης. Στο Δημόσιο, σε περίπτωση απεργίας, ο κρατικός μηχανισμός παρέχει υπηρεσίες. Η ανταπεργία επιτρέπεται ως αμυντική μορφή αντίδρασης των εργοδοτών.

- Στην Ισπανία, το δικαίωμα προβλέπεται στο Σύνταγμα, η απεργία κηρύσσεται από τις συνδικαλιστικές οργανώσεις ελεύθερα, ενώ εάν κηρυχθεί από συμβούλια εργαζομένων, πρέπει να υπάρχει πλειοψηφία μελών. Πρόκειται για ατομικό δικαίωμα που μπορεί να αποφασιστεί ακόμη και από αυτόνομες ομάδες. Στο Δημόσιο, προϋπόθεση για την πραγματοποίηση απεργίας είναι η συνέχιση παροχής βασικών υπηρεσιών στο κοινωνικό σύνολο.

- Στη Γερμανία, το δικαίωμα καθορίζεται με συλλογικές συμβάσεις. Δεν είναι νόμιμη μια απόφαση για απεργία «όταν ο σκοπός της αποτελεί ζήτημα που οι κοινωνικοί εταίροι δεν είναι αρμόδιοι να ρυθμίσουν με συλλογική σύμβαση». Προκηρύσσεται από συνδικαλιστικές οργανώσεις και θεωρούνται παράνομες οι «αδέσποτες» απεργίες. Βέβαια, θεωρείται εσωτερικό θέμα των συνδικάτων ο τρόπος λήψης της απόφασης και δεν ασκεί επιρροή στη νομιμότητα της απεργίας. Στο δημόσιο, απαιτείται προσωπικό ασφαλείας για τη λειτουργία της υπηρεσίας, ενώ η ανταπεργία θεωρείται αμυντικό μέτρο, στο πλαίσιο της «ισότητας των όπλων».

- Στη Γαλλία, βάσει Συντάγματος αλλά και του γαλλικού δικαίου, η απεργία είναι κατ’ αρχήν νόμιμη. Αρκεί η απόφαση μιας άτυπης ομάδας, ενώ οι συμμετέχοντες δεν χρειάζεται να είναι μέλη σωματείου. Δεν προβλέπονται αντιπροσωπευτικότητα ή πλειοψηφίες. Απαιτείται, όμως, προειδοποίηση. Στο δημόσιο, περιορισμοί υπάρχουν στης δημόσιες μεταφορές, ενώ απαγορεύονται σε ενστόλους. Δεν προβλέπεται δικαίωμα ανταπεργίας για τους εργοδότες.

- Στη Βουλγαρία, απαιτείται πλειοψηφία μεγαλύτερη του 50% από το σύνολο του προσωπικού, τόσο για την υπογραφή σύμβασης όσο και για την πραγματοποίηση απεργίας. Στις ΔΕΚΟ, πρέπει με συμφωνία να ρυθμιστούν οι προϋποθέσεις.

www.kathimerini.gr