του Αλέξη Μητρόπουλου (Καθηγητής ΕΚΠΑ-Πρόεδρος ΕΝΥΠΕΚΚ)
και της Αγγελικής Μητροπούλου (Διδάκτωρ-Δικηγόρος)
Ο ΟΕΚ ιδρύθηκε το 1954 (κυβέρνηση Παπάγου)
Καταργήθηκε από την κυβέρνηση Παπαδήμου το 2012
(υπουργοί Οικονομικών Ε.Βενιζέλος-Εργασίας Γ.Κουτρουμάνης)
Στα 58 χρόνια λειτουργίας του, πάνω από 700.000 εργατικές οικογένειες
έλυσαν το στεγαστικό τους πρόβλημα
Να ξαναλειτουργήσει ο Οργανισμός Εργατικής Κατοικίας (ΟΕΚ)
Ο ΟΕΚ ιδρύθηκε το 1954 (κυβέρνηση Παπάγου)
Καταργήθηκε από την κυβέρνηση Παπαδήμου το 2012
(υπουργοί Οικονομικών Ε.Βενιζέλος-Εργασίας Γ.Κουτρουμάνης)
Ουραγός στην κοινωνική κατοικία η χώρα μας σε ολόκληρη την Ευρώπη
Στεγαστικό-δημογραφικό απαιτούν σχεδιασμό και πόρους
Ι. Ουραγός στην κοινωνική κατοικία η χώρα μας στην ΕΕ. Το κόστος
στέγασης ανέρχεται στο 28,5% έναντι 8,8% στην ΕΕ
Σύμφωνα με τον Οργανισμό «Housing Europe» (την Ένωση Φορέων που
παρέχουν κοινωνική κατοικία σε τουλάχιστον 31 χώρες, εκ των οποίων 22 χώρες μέλη της ΕΕ) η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα με μηδενικό ποσοστό κοινωνικής
κατοικίας.
Πλήθος ερευνών, ρεπορτάζ και άλλων δημοσιευμάτων έχουν κατακλύσει
τον Τύπο και τα ΜΜΕ τα τελευταία χρόνια, αλλά η κυβέρνηση κωφεύει και αρκείται
σε προγράμματα «Σπίτι μου Ι» και «Σπίτι μου ΙΙ», από τα οποία ελάχιστοι
οικογενειάρχες ωφελήθηκαν και μάλιστα όχι περισσότερο από τις Τράπεζες.
Μεταξύ των άλλων, αποκαλυπτικό είναι το ρεπορτάζ του δημοσιογράφου
Θάνου Τσίρου στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 18-2-2024, στο οποίο
εμπεριέχεται και το παρακάτω γράφημα:
Στην παντελή έλλειψη της κοινωνικής κατοικίας στη χώρα μας συνέβαλε
καθοριστικά η κατάργηση του Οργανισμού Εργατικής Κατοικίας το 2012, όπως
αναλύουμε παρακάτω.
Εξάλλου, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το κόστος στέγασης
στην Ελλάδα εκτινάχθηκε στο 28,5% έναντι 8,8% στην ΕΕ (ρεπορτάζ Ειρήνης
Χρυσολωρά στην «Καθημερινή» στις 22-12-2024).
Σύμφωνα με άλλη έρευνα (Δήμητρα Μανιβάφα στην «Καθημερινή» στις
29-11-2024), το 35,6% του εισοδήματος των πολιτών διατίθεται σε δαπάνες
στέγασης, ενώ στο διάστημα 2018-2023 η μέση τιμή πώλησης κατοικιών στην
Ελλάδα έχει σημειώσει αύξηση κατά 57% αγγίζοντας τα 274.830 ευρώ και για ένα
δυάρι 30 ετών απαιτούνται σήμερα μισθοί 11,5 χρόνων (ρεπορτάζ Ειρήνης
Χρυσολωρά-Ρούλας Σαλούρου στην «Καθημερινή» στις 23-8-2024).
Τέλος, η Τράπεζα της Ελλάδος προβλέπει ανοδικές τάσεις στην αγορά
ακινήτων, περιορισμό τής προσφοράς κατοικιών και νέες πιέσεις στα νοικοκυριά.
Ειδικότερα την περίοδο 2017-2024 οι τιμές των κατοικιών στη χώρα μας
αυξήθηκαν κατά 70% (άρθρο Γιώργου Κούρου στη «Ναυτεμπορική» στις 7-5-
2025) ενώ, σύμφωνα με ευρωπαϊκή έρευνα για τα ενοίκια και τις τιμές κατοικιών
στην Ελλάδα, το διάστημα 2015-2023 οι τιμές των κατοικιών εκτοξεύτηκαν
(ρεπορτάζ Ρουμπίνης Σπαθή στην «Καθημερινή» την 1-6-2025).
Από όλα τα παραπάνω επίμονα και αποκαλυπτικά δημοσιεύματα, που
βασίζονται σε επίσημα στοιχεία, καταδεικνύεται ότι το πρόβλημα της στέγης στη
χώρα μας έχει πάρει εκρηκτικές διαστάσεις, δύσκολα αναστρέψιμες. Το στεγαστικό
μαζί με το δημογραφικό εξελίσσονται στα σοβαρότερα ζητήματα της σύγχρονης
ελληνικής κοινωνίας.
ΙΙ.Ο ΟΕΚ καταργήθηκε με τον ν. 4046/2012 της κυβέρνησης
Παπαδήμου (υπουργοί Βενιζέλος-Κουτρουμάνης)
Με το β’ Μνημόνιο (ν. 4046/2012, ΦΕΚ Α 28/14-2-2012, σελ. 713)
καταργήθηκε ο Αυτόνομος Οργανισμός Εργατικής Κατοικίας (Υπουργός
Οικονομικών Ευάγγελος Βενιζέλος, Υπουργός Εργασίας Γιώργος Κουτρουμάνης).
Με την ίδια διάταξη καταργήθηκε και ο Οργανισμός Εργατικής Εστίας (ΟΕΕ).
Το βασικό επιχείρημα των δανειστών και της κυβέρνησης Παπαδήμου
ήταν ότι οι δύο αυτοί ιστορικοί κοινωνικοί Οργανισμοί έχουν δήθεν «μικρή
κοινωνική προτεραιότητα». Συγκεκριμένα, δανειστές και δευτερομνημονιακή
κυβέρνηση Παπαδήμου δεσμεύτηκαν ότι «θα υιοθετήσουμε νομοθεσία για να
κλείσουμε μικρά Ταμεία ειδικού σκοπού που ασχολούνται με κοινωνικές δαπάνες
με μικρή προτεραιότητα (ΟΕΚ, ΟΕΕ) με μία μεταβατική περίοδο που δεν θα
ξεπερνά τους έξι μήνες».
Η Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης (ΔΥΠΑ), όπως μετονομάστηκε ο
Οργανισμός Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (ΟΑΕΔ) με το άρθρο 3 παρ. 1
του ν. 4921/2022 (ΦΕΚ Α 75), διαδέχθηκε τον τέως ΟΕΚ με το άρθρο 35 του ν.
4144/2013 (ΦΕΚ Α 88). Έκτοτε καταργήθηκε η στεγαστική πολιτική τού κράτους
που ασκείτο μέσω του ΟΕΚ. Από το 2013 ο ΟΑΕΔ προέβαινε σε διεκπεραιωτικές
πράξεις μεριμνώντας μόνο για τη ρύθμιση της αποπληρωμής οφειλών δικαιούχων
εργατικών κατοικιών του τέως ΟΕΚ και δανειοληπτών εξ ιδίων κεφαλαίων τού
τέως ΟΕΚ.
Τον Φεβρουάριο του 2012 μαζί με τον ΟΕΚ καταργήθηκαν:
-το κατασκευαστικό πρόγραμμα σε ολόκληρη τη χώρα,
-η χορήγηση δανείων κάθε έτος για αγορά ή επισκευή κατοικίας και
-η επιδότηση ενοικίου σε χιλιάδες εργατικές οικογένειες.
Την ίδια χρονιά (2012) διακόπηκε το κατασκευαστικό πρόγραμμα του ΟΕΚ
που εξελισσόταν σε 20 οικισμούς σε όλη τη χώρα και περιελάμβανε 1.300 νέες
εργατικές κατοικίες.Την ίδια χρονιά, βρέθηκαν «στον αέρα» και 83.000 πολίτες
που είχαν εξασφαλίσει επιδότηση επιτοκίων για τα στεγαστικά τους δάνεια.
Χαρακτηριστική ήταν τότε η αντίδραση της Διοίκησης του ΟΕΚ. Όταν
πληροφορήθηκε την κατάργηση του Οργανισμού με ανακοίνωσή της στις 10-12-
2012 αντέδρασε έντονα στην κατάργηση και δήλωσε ότι:
«Ο ΟΕΚ ιδρύθηκε με τον 2663/54 (ΦΕΚ 195 Α/24-8-54) με σκοπό την
στέγαση των εργατοϋπαλλήλων της χώρας, οι οποίοι είναι αυτοί που τον
χρηματοδοτούν με την εισφορά τους, χωρίς ποτέ μέχρι σήμερα να έχει λάβει
οποιαδήποτε ενίσχυση από τον Κρατικό Προϋπολογισμό. Πρόκειται λοιπόν για μία
σχέση αμφίδρομη, που στηρίζεται στον κοινωνικό αυτόν πόρο και του δίνει την
δυνατότητα να τον διαχειρίζεται επ’ ωφελεία των εργαζομένων που τον παρέχουν
αχρεωστήτως, προκειμένου να επιστρέψει και πάλι σ’ αυτούς.
Τίθεται συνεπώς σοβαρό θέμα νομικής φύσεως, σχετικά με την δυνατότητα
τοποθέτησης άλλου διαχειριστή στο περιουσιακό καθεστώς που έχει δημιουργήσει
ο ΟΕΚ με την πάροδο των ετών (κατοικίες, διαμερίσματα, οικόπεδα, δάνεια κλπ),
ακόμα και αν αυτός ο διαχειριστής είναι το ίδιο το Κράτος, καθόσον όλη αυτή η
περιουσία προέρχεται από τον έλληνα εργαζόμενο και ανήκει σ’ αυτόν ως τελικό
αποδέκτη.
Ο ΟΕΚ δεν ασκεί κερδοσκοπικού χαρακτήρα διοίκηση, απλά ανακυκλώνει
τα κεφάλαια τα προερχόμενα από τις εισφορές των εργαζομένων, με σκοπό να
επιλύσει το στεγαστικό πρόβλημα όσο το δυνατόν περισσότερων εξ’ αυτών (στα 55
χρόνια λειτουργίας του έχει στεγάσει περισσότερες από 700.000 οικογένειες με
διάφορες μορφές στεγαστικής συνδρομής)».
ΙΙΙ.Ο ΟΕΚ ιδρύθηκε το 1954. Στα 58 χρόνια λειτουργίας του, πάνω
από 700.000 εργατικές οικογένειες έλυσαν το στεγαστικό τους πρόβλημα
Ο Οργανισμός Εργατικής Κατοικίας (ΟΕΚ) ιδρύθηκε στις 20-8-1954 με το
ν.δ. 2963/1954 «Περί ιδρύσεως Αυτόνομου Οργανισμού Εργατικής Κατοικίας» και
εποπτευόταν από το Υπουργείο Εργασίας (άρθρο 1 παρ.2).
Σκοπός του, σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 2, ήταν η παροχή
κατοικίας επί αυτοτελούς οικοδομής ή οικοδομής σε όροφο ή διαμερίσματος σε
εργάτες και υπαλλήλους που συνδέονται με τον εργοδότη τους με σχέση
εξαρτημένης εργασίας ιδιωτικού δικαίου. Στην παρ. 1 του άρθρου 3 οριζόταν ότι ο
ΟΕΚ διοικείται από επταμελές Διοικητικό Συμβούλιο, με τη συμμετοχή δύο
εκπροσώπων της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδας (ΓΣΕΕ).
Στο άρθρο 7 του ανωτέρω ν.δ. 1963/1954 ορίζονταν οι πόροι του ΟΕΚ για
την επίτευξη των σκοπών του, οι κυριότεροι των οποίων ήταν: α)η ενίσχυση από
τον κρατικό προϋπολογισμό κατά 100 εκατ. δραχμές, β)ποσοστό 1% επί των
ημερομισθίων και των μισθών των εργαζομένων που δεν υπάγονται σε επικουρική
ασφάλιση, γ)το 1/6 της καταβαλλόμενης εργοδοτικής και εργατικής εισφοράς υπέρ
των Οργανισμών Επικουρικής Ασφάλισης (για όσους είχαν), δ)εισφορά ύψους 4
δραχμών από όλους τους εργαζομένους με σύμβαση εργασίας ιδιωτικού δικαίου, η
οποία ισομοιράζεται σε ΟΕΚ και ΟΕΕ κ.λπ.
Σύμφωνα με το άρθρο 13 του ίδιου ν.δ. τα είδη της στεγαστικής
συνδρομής προς εργατοϋπαλλήλους και συνταξιούχους ήταν η παραχώρηση νέας
κατοικίας, η επισκευή ή αναμόρφωση ή η αποπεράτωση κατοικίας, η
ανοικοδόμηση κατοικίας με δαπάνη του ΟΕΚ σε οικόπεδο τού δικαιούχου, καθώς
και η δωρεάν μεταβίβαση της κυριότητας ακινήτων από το Δημόσιο, τους Δήμους
και τις Κοινότητες.
Δικαιούχοι, σύμφωνα με το άρθρο 14, ήταν οι έγγαμοι μισθωτοί και οι
συνταξιούχοι, ασφαλισμένοι σε οποιονδήποτε ασφαλιστικό οργανισμό, όλοι
δηλαδή οι έγγαμοι εργατοϋπάλληλοι με θέση εξαρτημένης εργασίας ιδιωτικού
δικαίου ασφαλισμένοι σε Οργανισμούς Κύριας Ασφάλισης, οι υπάλληλοι ΝΠΔΔ,
του ευρύτερου δημόσιου τομέα, καθώς και συνταξιούχοι όλων των ανωτέρω
κατηγοριών, από τους οποίους είχε παρακρατηθεί εισφορά 1% υπέρ ΟΕΚ για
στεγαστική συνδρομή. Αναγκαία προϋπόθεση ήταν να μην διαθέτουν περιουσιακά
στοιχεία, επαρκή για να εξασφαλίσουν μόνοι τους δική τους στέγη. Ο ΟΕΚ είχε
επίσης τη δυνατότητα να συνάψει πάσης φύσεως δάνεια με το κράτος ή με ΝΠΔΔ
ή ΝΠΙΔ και οπωσδήποτε υπό την κρατική εγγύηση (άρθρο 22).
Όπως προαναφέρθηκε, στα 58 χρόνια λειτουργίας του ο ΟΕΚ έλυσε το
στεγαστικό πρόβλημα σε πάνω από 700.000 οικογένειες της Ελλάδας.
Ονομάστηκε «αυτόνομος» επειδή ήταν οικονομικά ανεξάρτητος οργανισμός αφού
οι πόροι του προέρχονταν κυρίως από εισφορές εργαζομένων (1%) και των
εργοδοτών (0,75%). Τις έξι σχεδόν δεκαετίες που λειτούργησε αποτέλεσε τον
βασικό φορέα άσκησης εργατικής και κοινωνικής πολιτικής και τον μεγαλύτερο
κατασκευαστή κατοικιών τής σύγχρονης Ελλάδας, αποτελώντας ισχυρό κίνητρο
για τη δημιουργία οικογένειας.
Ο ΟΕΚ, όλα αυτά τα χρόνια, με εξαιρετικά ευνοϊκούς όρους, πολύ χαμηλά
επιτόκια και μεγάλη διάρκεια αποπληρωμής των δανείων, χορήγησε στέγη σε
χιλιάδες εργαζομένους, ιδιαίτερα σε ζευγάρια νέων εργαζομένων, με ιδιαίτερη
έμφαση σε πολύτεκνες οικογένειες και σε οικογένειες με ανάπηρα τέκνα.
Ο ΟΕΚ είχε ιδρυθεί μετά τον πόλεμο τόσο για τις ανάγκες στέγασης των
οικογενειών των προσφύγων όσο και των θυμάτων του πολέμου. Ως ο
μεγαλύτερος κατασκευαστικός φορέας κάλυψε ανάγκες στέγασης φτωχών και
άνεργων εργατοϋπαλλήλων συμβάλλοντας σημαντικά στην ανάταξη του έθνους.
Σημαντικά κατασκευαστικά έργα του ΟΕΚ στην 58χρρνη πορεία του ήταν,
μεταξύ των άλλων, το «Ηλιακό Χωριό» στη Λυκόβρυση (συγκρότημα 435
«ηλιακών» κατοικιών), το συγκρότημα εργατικών κατοικιών στη Νέα Φιλαδέλφεια,
το συγκρότημα 2.500 τ.μ. «Γιώργος Γεννηματάς» στα Άνω Λιόσια και το έργο-
«μαμούθ» στην ιστορία του ΟΕΚ, το Ολυμπιακό Χωριό για τους Ολυμπιακούς
Αγώνες 2004, που στεγάζει ακόμα και σήμερα 10.000 μόνιμους κατοίκους.
IV. Να επανιδρυθεί ο ΟΕΚ
Να ενισχυθεί με κρατικούς πόρους και εισφορές εργοδοτώνεργαζομένων
Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ και βάσει της τελευταίας απογραφής (2021), τα
κλειστά ακίνητα των ιδιωτών ανέρχονται σήμερα σε 793.884 (ρεπορτάζ Θάνου
Τσίρου στη «Ναυτεμπορική» στις 23-5-2025) ενώ 450,000 ακίνητα ιδιωτών
ανήκουν πλέον στο Δημόσιο επειδή οι ιδιοκτήτες τους τα αποποιήθηκαν λόγω
οφειλών των γονέων τους κατά τη διάρκεια των μνημονιακών χρόνων (ρεπορτάζ
Νίκου Ρουσάνογλου στην «Καθημερινή» στις 9-6-2024).
Εξάλλου, σύμφωνα με πρόσφατο δημοσίευμα στην εφημερίδα «Το Βήμα»
την 1-6-2025 (δημοσιογράφος Αντώνης Καρακούσης), τράπεζες, servicers και
funds διαθέτουν 25.000 ακίνητα που μένουν αδρανή «επειδή οι διαχειριστές
διεκδικούν ακόμη υψηλότερες αξίες και περισσότερα κέρδη».
Από τα παραπάνω στοιχεία φαίνεται ότι το στεγαστικό ζήτημα της χώρας
δεν θα μπορέσει να αντιμετωπιστεί αν δεν επανιδρυθεί άμεσα ο ΟΕΚ και αν δεν
ενισχυθεί με πόρους, προκειμένου να συνταχθεί ένα ευρύ και αποτελεσματικό
στεγαστικό πρόγραμμα, κυρίως για νέους και νέες εργαζομένους που έχουν
ανάγκη τη στέγη για να διεκδικήσουν μία αξιοπρεπή ζωή και σωστό οικογενειακό
προγραμματισμό.
Γι’ αυτό καλούμε τα κόμματα του μνημονιακού τόξου, αφού αυτά ήταν
που κατήργησαν τον ΟΕΚ, να πάρουν τώρα άμεση πρωτοβουλία για την
επανίδρυσή του και την επαναλειτουργία του καθώς και για την εκπόνηση
ενός σχεδίου σοβαρής εθνικής στεγαστικής πολιτικής για να βγούμε από το
αδιέξοδο της πρωτοφανούς στεγαστικής κρίσης που ταλανίζει σήμερα την
ελληνική κοινωνία και επηρεάζει καθοριστικά και το δημογραφικό ζήτημα.
Αλέξης Π. Μητρόπουλος (Καθηγητής ΕΚΠΑ-Πρόεδρος ΕΝΥΠΕΚΚ)
Αγγελική Α. Μητροπούλου (Διδάκτωρ-Δικηγόρος)
https://enypekk.gr/2025/06/07/na-xanaleitourgisei-o-organismos-ergatikis-katoikias-oek
