312.000.000 ευρώ σε επιχορηγήσεις Δ.ΥΠ.Α. ίδρυσης νέων επιχειρήσεων αλλά χωρίς δημόσια στοιχεία για τους ελέγχους και το πραγματικό αποτέλεσμα στην οικονομία

Στη μεγάλη πλειοψηφία, οι άνεργοι που εντάχθηκαν στα προγράμματα νέων ελευθέρων επαγγελματιών της ΔΥΠΑ έκαναν μια τίμια προσπάθεια: νοίκιασαν επαγγελματικούς χώρους, αγόρασαν εξοπλισμό, ξεκίνησαν μια συγκεκριμένη δραστηριότητα, πλήρωσαν φόρους και ασφαλιστικές εισφορές, και σήμερα περιμένουν δίκαια την επιχορήγηση που τους έχει εγκριθεί. Για αυτούς, κάθε καθυστέρηση πληρωμής είναι οικονομική ασφυξία.

Όμως την ίδια στιγμή, η ίδια η ΔΥΠΑ θα πρέπει να εξασφαλιστεί από τις περιπτώσεις «επιτηδείων» που δηλώνουν επιχειρήσεις-σφραγίδες, φανταστικούς επαγγελματικούς χώρους ή ανενεργές δραστηριότητες μόνο και μόνο για να εισπράξουν δημόσιο χρήμα. Αυτές οι παρατυπίες δεν πρέπει να καλύπτονται ούτε να γίνονται άλλοθι για να πληγούν οι πραγματικοί επαγγελματίες. Η λύση είναι ξεκάθαρη: οι έντιμοι να πληρώνονται γρήγορα, οι επιτήδειοι να εντοπίζονται άμεσα και τα χρήματα του Δημοσίου να προστατεύονται με διαφάνεια και πραγματικούς ελέγχους.

Τα προγράμματα Νέων Ελευθέρων Επαγγελματιών της ΔΥΠΑ αποτελούν ένα από τα σημαντικότερα εργαλεία στήριξης νέων επιχειρήσεων στην Ελλάδα. Από το 2020 μέχρι σήμερα έχουν υλοποιηθεί έξι προγράμματα ΝΕΕ και το πρόγραμμα «Δεύτερη Επιχειρηματική Ευκαιρία», με επιχορηγήσεις από 14.800€ έως 36.000€ ανά ωφελούμενο και συνολική δημόσια δαπάνη που ξεπερνά τα 312 εκατομμύρια ευρώ.

Ωστόσο, η χρηστή διαχείριση και ο δημόσιος έλεγχος δεν είναι τυπικό ζήτημα αλλά αδήριτη υποχρέωση. Όταν διακινούνται δεκάδες εκατομμύρια ευρώ Ελλήνων φορολογουμένων και Ευρωπαϊκών Χρηματοδοτήσεων, η Πολιτεία οφείλει να προστατεύει τα κονδύλια και να αποτρέπει τις κερδοσκοπικές «εταιρείες-φαντάσματα» που ροκανίζουν δημόσιο χρήμα, υπονομεύουν τα προγράμματα και εκθέτουν τη χώρα σε δημοσιονομικούς κινδύνους.

✅ 1. Η πρώτη δόση καταβάλλεται χωρίς να έχει προηγηθεί επιτόπια επαλήθευση

Σήμερα η Α’ δόση καταβάλλεται με υποχρεωτικό μόνο τον διοικητικό έλεγχο δικαιολογητικών, πριν η υπηρεσία διαπιστώσει επιτόπου ότι ο χώρος υπάρχει, λειτουργεί και είναι αυτός που δηλώθηκε. Άρα το Δημόσιο πληρώνει πριν επιβεβαιώσει τη φυσική λειτουργία της επιχείρησης.

Αυτό δημιουργεί ένα δομικό κενό ελέγχου αφού ο διοικητικός έλεγχος δικαιολογητικών δεν αποτρέπει τις εταιρείες-φαντάσματα από την εικονική λειτουργία τους.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει επενδύσει σε συγκεκριμένους μηχανισμούς κατά της απάτης:

• OLAF και EPPO,

• PIF Directive (ποινικοποίηση απάτης εις βάρος Ευρωπαϊκού προϋπολογισμού),

• διοικητικοί και επιτόπιοι έλεγχοι,

• ARACHNE, το σύστημα data-mining / risk-scoring της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που εντοπίζει ύποπτες εταιρικές σχέσεις, κοινές διευθύνσεις, ασυνήθιστες συναλλαγές, κυκλικά τιμολόγια, UBO μοτίβα κ.ά.

Συγκεκριμένα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει αναπτύξει το σύστημα ARACHNE – μια προηγμένη πλατφόρμα αξιολόγησης κινδύνων, που χρησιμοποιεί δεδομένα από τράπεζες, φορολογικές αρχές, εμπορικά μητρώα και οικονομικούς δείκτες, για να εντοπίζει ύποπτα μοτίβα σε έργα που χρηματοδοτούνται από Ευρωπαϊκά κονδύλια. Το ARACHNE δημιουργήθηκε ακριβώς για να αντιμετωπίσει φαινόμενα επιχειρήσεων-φαντασμάτων, εικονικών δαπανών, κοινών IBAN, ίδιας διεύθυνσης λειτουργίας χωρίς πραγματική δραστηριότητα, συσχέτισης εταιρειών και προσώπων κ.λπ. Σε κάποιες χώρες της Ε.Ε. χρησιμοποιείται καθολικά και υποχρεωτικά, ώστε κάθε δικαιούχος να βαθμολογείται ως χαμηλού, μέσου ή υψηλού κινδύνου πριν καταβληθούν οι σχετικές επιχορηγήσεις.

Στην Ελλάδα όμως, το ARACHNE εφαρμόζεται αποσπασματικά σε πιλοτική εφαρμογή, χωρίς συνεχή διασταύρωση δεδομένων και χωρίς δημόσια αναφορά των αποτελεσμάτων του. Αυτό αφήνει μεγάλα περιθώρια παρατυπιών. Το ARACHNE δεν είναι απλώς τεχνολογικό εργαλείο – είναι μια ουσιαστική και αναγκαία δικλείδα ασφαλείας.

Η καθολική χρήση του σε όλα τα προγράμματα Ν.Ε.Ε της ΔΥΠΑ, σε κάθε αίτημα δόσης, και σε κάθε τροποποίηση στοιχείων, θα λειτουργούσε προληπτικά και όχι απλώς ελεγκτικά, προστατεύοντας τους δημόσιους πόρους πριν χαθούν. Είναι αυτονόητη υποχρέωση για μια Χώρα που θέλει να λέει ότι σέβεται τα Ευρωπαϊκά χρήματα και τη νομιμότητα.

✅ 2. Δεν υπάρχει διασφάλιση ότι οι επιχειρήσεις συνεχίζουν να λειτουργούν μετά το χρονικό διάστημα της επιδότησης

Τα προγράμματα Ν.Ε.Ε προβλέπουν επιχορήγηση για 12 μήνες, με έλεγχο σε δύο εξάμηνα (6+6 μήνες) για τις δόσεις.
Όμως πουθενά δεν προβλέπεται ότι η επιχείρηση δεσμεύεται να συνεχίσει να λειτουργεί μετά την ολοκλήρωση της επιδότησης.

Αυτό αφήνει κρίσιμα ερωτήματα:

• Πόσες από τις επιδοτούμενες επιχειρήσεις λειτουργούν μετά τη λήξη της χρηματοδότησης;

• Πόσες κλείνουν μόλις καταβληθεί η τελευταία δόση;

• Υπάρχει μηχανισμός παρακολούθησης ή μετά τον 12ο μήνα «χάνονται από το ραντάρ»;

Χωρίς αυτά τα στοιχεία, είναι αδύνατο να αξιολογηθεί η πραγματική αποτελεσματικότητα του κάθε προγράμματος.
Το δημόσιο χρήμα δεν μπορεί να καταλήγει σε βραχύβιες επιχειρήσεις που δεν αφήνουν οικονομικό αποτύπωμα.

✅ 3. Καμία δημόσια ενημέρωση για την κλαδική κατανομή των επιχορηγήσεων– Έχει χρηματοδοτηθεί η πραγματική ανάπτυξη ή απλά οι κορεσμένοι επαγγελματικοί κλάδοι;

Δεν έχει δημοσιοποιηθεί ποτέ το κλαδικό αποτύπωμα των επιδοτούμενων επιχειρήσεων.
Χωρίς αυτά τα στοιχεία, κανείς δεν μπορεί να ξέρει:

• Πόσες επιχειρήσεις επιδοτήθηκαν σε τεχνολογία, πράσινη οικονομία, ψηφιακές υπηρεσίες, μεταποίηση, logistics;

• Πόσες σε καφέ, μπαρ, λιανικό εμπόριο μικρής κλίμακας και άλλους χαμηλής παραγωγικότητας κλάδους;

Δεν λέμε ότι οι συγκεκριμένοι κλάδοι δεν πρέπει να στηρίζονται.

Λέμε ότι η Πολιτεία πρέπει να ξέρει πού πηγαίνουν τα Κρατικά χρήματα όπως και τα κονδύλια της Ε.Ε. Αν τα προγράμματα καταλήγουν να στηρίζουν κατά πλειοψηφία δραστηριότητες χαμηλής προστιθέμενης αξίας, τότε δεν χρηματοδοτούν την βιώσιμη ανάπτυξη, αλλά απλά χρηματοδοτούν προσωρινά μικρές επιχειρήσεις που συχνά κλείνουν μόλις λήξει η επιδότηση.

✅ 4. Δεν υπάρχει υποχρέωση δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας

Τα προγράμματα Νέων Ελεύθερων Επαγγελματιών της Δ.ΥΠ.Α. δεν έχουν υποχρέωση πρόσληψης προσωπικού.
Δηλαδή η επιδότηση καταλήγει να στηρίζει απλά την αυτοαπασχόληση και όχι να ενισχύει την ουσιαστική ενίσχυση της απασχόλησης.

Αυτό σημαίνει ότι τα προγράμματα συχνά:

• χρηματοδοτούν μονοπρόσωπες δραστηριότητες,

• χωρίς προστιθέμενη αξία στην αγορά εργασίας,

• χωρίς αποτύπωμα στην παραγωγικότητα της οικονομίας.

Αντίστοιχα προγράμματα στην Ε.Ε (Γερμανία, Γαλλία κ.λπ.) αφενός στηρίζουν την αυτοαπασχόληση αφετέρου συνδέουν την επιδότηση με:

• bonus για πρόσληψη ανέργων,

• πρόσβαση σε επιδοτούμενη ΝΘΕ μετά τους 6–12 μήνες,

• ενισχυμένη χρηματοδότηση για κλάδους υψηλής εξειδίκευσης.

Συνεπώς αφού δεν υπάρχει καμία μορφή υποχρέωσης, το ερώτημα είναι απλό:

Χρηματοδοτούμε την ουσιαστική ανάπτυξη ή χρηματοδοτούμε την προσωρινή επιβίωση μιας κορεσμένης επαγγελματικής δραστηριότητας;

Καλούμε τη ΔΥΠΑ και το Υπουργείο Εργασίας να δημοσιοποιήσουν άμεσα για το χρονικό διάστημα 2020-2025:

1. Πόσοι έλαβαν την Α’ δόση των επιχορηγήσεων Ν.Ε.Ε χωρίς επιτόπιο έλεγχο.

2. Πόσοι δικαιούχοι έλαβαν την πρώτη δόση αλλά δεν πληρούσαν τα κριτήρια για τη δεύτερη ή τρίτη επειδή δεν επιβεβαιώθηκε η λειτουργία της επιχείρησης ή η τήρηση των όρων του κάθε προγράμματος;

3. Σε πόσες επιτόπιες επαληθεύσεις διαπιστώθηκε ότι η επιχείρηση δεν λειτουργεί στον δηλωμένο χώρο;

4. Πόσα χρήματα έχουν ζητηθεί πίσω και πόσα έχουν επιστραφεί, πόσα έχουν χαρακτηριστεί ανεπίδεκτα είσπραξης;

5. Πόσοι δικαιούχοι έλαβαν την βαθμολογία-χαρακτηρισμό «υψηλό ρίσκο» στο σύστημα ARACHNE και τι ενέργειες έγιναν;

6. Υπάρχουν περιπτώσεις πολλαπλών επιχειρήσεων με κοινό IBAN, ίδια διεύθυνση ή συστέγαση χωρίς διακριτό χώρο και πόσες είναι αυτές;

7. Υπήρξαν παραπομπές σε αρμόδιες αρχές (Οικονομική Αστυνομία, OLAF, EPPO) για συστηματικά ευρήματα;

8. Πόσες επιχειρήσεις παραμένουν ενεργές ένα έτος μετά την επιδότηση (18, 24, 48 μήνες) .

9. Κλαδική κατανομή: πόσες επιχειρήσεις που επιχορηγήθηκαν ανήκουν σε υψηλή τεχνολογία – πόσες σε κορεσμένους κλάδους.

10. Πόσες επιχειρήσεις που επιχορηγήθηκαν δημιούργησαν νέες θέσεις εργασίας.

• Οι πραγματικοί επαγγελματίες δεν πρέπει να συγχέονται με εταιρείες-φαντάσματα.

• Οι υπάλληλοι της Δ.ΥΠ.Α. δεν μπορεί να πιέζονται χωρίς σαφή θεσμική κάλυψη.

• Η χώρα δεν μπορεί να εκτίθεται σε δημοσιονομικές διορθώσεις από την ΕΕ.

• Και το Δημόσιο δεν μπορεί να πληρώνει χωρίς να γνωρίζει αν οι επιχειρήσεις υπάρχουν.

Η δημοσιοποίηση των στοιχείων είναι ο μόνος τρόπος να αποδειχθεί:

✅ ότι τα προγράμματα λειτουργούν,
✅ ότι οι πόροι της Ε.Ε πιάνουν τόπο,
✅ ότι ενισχύεται η πραγματική επιχειρηματικότητα.

Όταν μιλάμε για εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ δημόσιου χρήματος, η σιωπή δεν είναι επιλογή.

Λέμε κάτι πολύ συγκεκριμένο !

Αν υπάρχουν κενά, πρέπει να κλείσουν.

Ζητάμε τα αυτονόητα: διαφάνεια, λογοδοσία, αριθμητικά δεδομένα.

Έτσι λειτουργεί κάθε ώριμο Κράτος δικαίου.

Για το Δ.Σ